Feit en fictie: wat zei Rutte in 2007 over de dubbele nationaliteit?
Morgen is de vuurdoop van Job Cohen als leider van de oppositie. Een lastige klus, want de Partij van de Arbeid staat er niet goed voor. Nog maar 60 procent van de kiezers die bij de verkiezingen op 9 juni een stem uitbrachten op de partij, zou dat volgens recente peilingen nu weer doen. Cohen was voor velen de gedroomde nieuwe premier, maar kreeg alom kritiek over zijn rol bij de formatie. Morgen is de dag waarop Cohen moet laten zien dat hij niet alleen fractievoorzitter is van de grootste oppositiepartij, maar ook de onbetwiste oppositieleider.
Alles lijkt erop dat hij morgen namens de PvdA de aanval inzet op de nieuwe premier Mark Rutte. Cohen zal Rutte confronteren met de uitspraken die hij in 2007 deed over de (on)wenselijkheid van een dubbele nationaliteit. Vanochtend publiceerde het AD een interview waarin Cohen aangeeft dat Rutte zijn excuses moet maken aan oud-staatssecretaris Nebahat Albayrak. Die verlengde de news cycle door aan het einde van de dag te beweren dat Rutte niet zijn excuses moest maken aan haar, maar aan een miljoen Nederlanders met een dubbel paspoort. Slim één-tweetje.
Het is niet zomaar een losse flodder. De Partij van de Arbeid lijkt in te zetten op een bredere strategie waarin de partij Mark Rutte wil neerzetten als iemand die “niet koersvast” is.
Dat sluit goed aan bij wat Karl Rove — voormalig topadviseur van George W. bush — al langer beweert over politieke aanvallen. Zijn filosofie: val je tegenstander niet aan op zijn zwakste, maar op zijn sterkste punt. Dat lijkt hier te gebeuren.
De VVD won de verkiezingen in 2010 mede vanwege haar consistentie. Onder leiding van Mark Rutte profileerde de VVD zich al sinds 2008 met dezelfde boodschap (analyse). Al tijdens de Algemene Beschouwingen dat jaar waarschuwde hij voor de gevolgen van de economische crisis en benadrukte hij dezelfde thema’s (terugdringen staatsschuld, hervormen sociale zekerheid, minder geld naar ontwikkelingssamenwerking). Het lijkt erop dat de Partij van de Arbeid ervoor heeft gekozen om Rutte júist op zijn (electoraal) sterke punt, zijn koersvastheid, aan te vallen.
Bijkomend voordeel is natuurlijk dat Cohen die koersvastheid sterk heeft, en zo mogelijk het sterkste punt van Rutte kan kapen. Een mogelijk risico is dat de Partij van de Arbeid die koersvastheid — zeker in de beeldvorming — juist mist.
Debat over de regeringsverklaring 2007
Genoeg over de strategie van de Partij van de Arbeid. Voor het verweer van Rutte lijkt het namelijk cruciaal om na te gaan wat hij precies heeft gezegd in 2007. Feit en fictie lopen op dat gebied wel eens door elkaar. Neem de volgende quote in de Volkskrant, die wordt toegewezen aan Rutte:
Het Nederlandse paspoort is niet zomaar een papiertje, het staat voor een nationaliteit, een natie waartoe je behoort en het klopt gewoon niet als je twee nationaliteiten hebt.
Dat lijkt een harde uitspraak. Maar wat was de context van deze uitspraak? Dat blijkt als we het transcript erbij pakken. Rutte reageerde met die uitspraak op CDA-fractievoorzitter Pieter van Geel:
Ik roep nog even in herinnering wat uw eigen woordvoerder mevrouw Sterk erover gezegd heeft: Het Nederlandse paspoort is niet zomaar een papiertje, het staat voor een nationaliteit, een natie waartoe je behoort en het klopt gewoon niet als je twee nationaliteiten hebt. Dat zei mevrouw Sterk, lid van uw eigen fractie!
Rutte citeert hier dus Mirjam Sterk. Slordig en onzorgvuldig van de Volkskrant om dat niet te melden.
Bij het verweer van Rutte mag je aannemen dat hij zorgvuldig verwijst naar wat hij heeft gezegd. En dat andere Kamerleden hem zorgvuldig zullen citeren. Daarbij is belangrijk om de discussie in de juiste context te bezien, zo blijkt hierboven. Daarom hieronder de belangrijkste discussie over de dubbele nationaliteit, zoals vastgelegd in de handelingen:
De heer Rutte (VVD):
Ik vraag de regering om met concrete wetgeving dubbele nationaliteit te voorkomen, anders zal mijn fractie zelf initiatiefvoorstellen presenteren.
De heer Van Geel (CDA):
Waarom heeft de VVD dat verleden week niet gesteund toen de Rijkswet op het Nederlanderschap aan de orde was? Waarom hebt u daarmee niet ingestemd als eerste stap van goede regelgeving op dit terrein?
De heer Rutte (VVD):
U weet donders goed, ook uit de chaotische stemming aan het einde van de behandeling van dat wetsvoorstel, dat dit inmiddels een prak was geworden waar niemand iets meer mee kon. Dit vraagt nieuwe wetgeving om dit in een keer goed te organiseren.
De heer Van Geel (CDA):
Maar je kunt pas een volgende stap zetten als je een eerste stap gezet hebt. Dit was een wet die aangaf dat de dubbele nationaliteit uiteindelijk geen regel zou moeten zijn maar uitzondering. Er waren natuurlijk uitvoeringsproblemen, maar daarover is uitvoerig gediscussieerd. Als u ermee had ingestemd, zou er uiteindelijk een flinke stap zijn gezet in de regelgeving die dit zou terugdringen. Een start en met ons is best te discussiëren over een vervolg, maar waarom niet die eerste stap? Waarom hebt u niet die eerste stap gezet?
De heer Rutte (VVD):
Dat wetsvoorstel, mijnheer Van Geel, was onder andere door uw fractie kapot geamendeerd. Er was niets meer van over. Daarom vraag ik de regering om initiatieven te nemen om met wetgeving dubbele nationaliteit te voorkomen en anders gaan wij het zelf doen. Ik roep nog even in herinnering wat uw eigen woordvoerder mevrouw Sterk erover gezegd heeft: Het Nederlandse paspoort is niet zomaar een papiertje, het staat voor een nationaliteit, een natie waartoe je behoort en het klopt gewoon niet als je twee nationaliteiten hebt. Dat zei mevrouw Sterk, lid van uw eigen fractie!
De heer Van Geel (CDA):
Dat is geen antwoord op mijn vraag! Ik vraag waarom niet een eerste stap is gezet om de problematiek van dubbele nationaliteiten aan te pakken. U en ik weten dat er enkele uitvoeringsvragen lagen. Die hebben wij ook gesteld en daar hebben wij ook de aandacht voor gevraagd, maar uiteindelijk had dit wetsvoorstel een begin kunnen zijn. Dan hadden wij nog kunnen praten over een vervolg. Het is buitengewoon te betreuren dat u die kans toen hebt laten lopen!
De heer Rutte (VVD):
Mijnheer Van Geel, u weet donders goed dat van dat wetsvoorstel niets over was gebleven! Het was geen eerste stap, het was helemaal geen stap! Nu een vraag aan u. Wij stellen deze vraag aan de regering. Als die het niet wil, bent u dan bereid om ons te steunen bij initiatieven om dit nu voor eens en voor altijd goed te regelen?
De heer Van Geel (CDA):
Het wetsvoorstel ligt nog bij het kabinet en ik neem aan dat kabinet zich gehoord deze discussie zal beraden op het vervolg.
De heer Rutte (VVD):
U geeft dus geen antwoord op mijn vraag. Ik stel vast dat u het blijkbaar geen bezwaar vindt dat wij nog jaren te maken hebben met dubbele nationaliteiten. Dat is in strijd met wat uw woordvoerder hierover heeft gezegd. U kunt niet serieus menen dat het wetsvoorstel dat hier voorlag, na amendering een serieus antwoord is op dit probleem.
De heer Van Geel (CDA):
Met dat laatste ben ik het dus niet eens. Met dit voorstel wordt het psychologische signaal afgegeven dat wij willen dat dubbele nationaliteiten een uitzondering zijn. Dit politieke uitgangspunt hebben wij in het verleden uitgedragen en dat zullen wij ook in de toekomst doen.
De heer Rutte (VVD):
Ik ben niet op zoek naar een psychologisch effect, maar naar een daadwerkelijk effect. Ik wil in de praktijk dubbele nationaliteiten tegengaan. Ik vraag u mijn fractie te steunen bij de initiatieven die wij hiervoor zullen ontwikkelen.
De heer Van Geel (CDA):
U had vorige week gewoon voor het wetsvoorstel moeten stemmen.
De heer Wilders (PVV):
Ik zal hieraan in mijn eigen termijn nog wat meer woorden wijden, maar…
De heer Rutte (VVD):
Geheel onverwacht!
De heer Wilders (PVV):
… ik wil collega Rutte toch wijzen op wat mijn collega Fritsma hierover twee weken geleden heeft gezegd. Hij zei toen ongeveer hetzelfde als u, namelijk dat bewindslieden geen dubbele nationaliteit mogen hebben en niet beëdigd zouden moeten worden. Uw fractiegenoot Teeven riep in reactie daarop in de microfoon: discriminatie! Dat is toch wel een heel ander geluid dan het uwe. Ik ga er dan ook van uit dat u die uitroep terugneemt.
Wij hebben niets aan vrijblijvende betogen, want de Kamer is geen koffiekamer. In het parlement moeten zaken worden gedaan. U vindt het ook onwenselijk dat staatssecretaris Albayrak een tweede nationaliteit heeft. Als zij geen gehoor geeft aan uw oproep en haar Turkse nationaliteit niet inlevert, vindt u dan niet met mij dat zij niet in vak K behoort te zitten?De heer Rutte (VVD):
In het debat met de heer Fritsma werd gesteld dat beëdiging niet mogelijk was. Daar ben ik het niet mee eens. Beëdiging is in mijn ogen wel mogelijk. Overigens hoor ik nog wel graag van de minister-president of hij als formateur gekeken heeft naar de relatie tussen dubbele nationaliteit en de Turkse grondwet. Ik twijfel niet aan de loyaliteit van deze vooraanstaande mensen. Daartoe bestaat geen enkele reden. Dat laat onverlet dat ik vind dat dubbele nationaliteiten in de toekomst onmogelijk moeten worden.
Ik heb uw uitspraken van de laatste weken goed gehoord. U hebt over de heer Aboutaleb gezegd dat hij maar staatssecretaris moet worden in Marokko. Dat is buitengewoon denigrerend. Deze bewindslieden zijn voorbeelden van zeer goed in Nederland geïntegreerde allochtonen. U zou trots op hen moeten zijn. Het is mij al met al buitengewoon tegengevallen hoe u als oud-VVD’er over hen hebt gesproken.De heer Wilders (PVV):
Het is dan maar goed dat ik een oud-VVD’er ben. U zit er namelijk faliekant naast. Of mevrouw Albayrak en de heer Aboutaleb wel of niet goed geïntegreerd zijn, is namelijk helemaal niet het punt. Dit argument, dat ook de minister-president gebruikte, is totaal irrelevant. Natuurlijk zijn zij geïntegreerd. Het punt is dat zij een dubbele nationaliteit hebben en dat zij de schijn van belangenverstrengeling tegen zich hebben. Zij hebben immers de dubbele rechten en plichten van twee verschillende landen.
U roept mevrouw Albayrak op om haar Turkse nationaliteit op te geven en zegt dat het haar zou sieren als zij dat als voorbeeld voor andere Turkse mensen in Nederland alsnog zou doen. U bent geen knip voor de neus waard als u tot de orde van de dag overgaat wanneer zij dat niet doet.De heer Rutte (VVD):
Deze beide bewindslieden houden zich aan de wet. Er is geen enkele reden om te twijfelen aan hun loyaliteit. Ik heb alleen maar gezegd dat het mevrouw Albayrak gesierd had als zij andere Turkse Nederlanders een signaal had gegeven door haar Turkse nationaliteit neer te leggen. Dat zij dat niet heeft gedaan, is geen reden om haar niet te benoemen in de functie van staatssecretaris. Dat heeft allemaal niets met elkaar te maken. Uw uitspraak over de heer Aboutaleb dat hij maar staatssecretaris moet worden in Marokko en uw algemene opmerkingen over islamitische bewindslieden hebben mij zeer gestoord. Het interesseert mij helemaal niets wat voor geloof iemand heeft. Ik ben alleen maar geïnteresseerd in de vraag of zij zich houden aan de wet, of zij meedoen in dit land, of zij hun kinderen hier opvoeden en of zij Nederlands spreken. Dat is bij deze bewindslieden allemaal het geval en dan is hun geloof niet langer interessant. Dat had u zelf overigens ook kunnen bedenken.
Mevrouw Halsema (GroenLinks):
Ik ben het helemaal met u eens dat het gaat om de vraag of iemand de taal spreekt en welke hij of zij in onze maatschappij speelt. Maar waarom zeurt u dan zo over die dubbele nationaliteit?
De heer Rutte (VVD):
Ik doe dat, omdat het van groot belang is dat mensen die kiezen voor een ander land, ook echt kiezen voor de identiteit en de samenleving van dat land. Natuurlijk hoeven zij van mij geen boerenkool te gaan eten en sinterklaas te gaan vieren, maar ook voor hun kinderen en kleinkinderen is het van belang dat zij het signaal afgeven dat zij voor de volle honderd procent hebben gekozen voor die nieuwe samenleving. Die keuze is een fundamenteel punt in iemands leven en dat punt mag wat mij betreft worden gemarkeerd. Desnoods moet het wettelijk afgedwongen kunnen worden.
Mevrouw Halsema (GroenLinks):
Prachtig, maar volgens mij kies je met het aanvragen van een paspoort voor een land. Daarmee geef je uitdrukking aan de wens stemgerechtigd en actief te zijn. Ik snap niet dat dat gepaard moet gaan met de loyaliteit en met het afstand nemen van je geboortegrond en de plek waar je ouders wonen. Waarom eist u, zo onliberaal, van mensen dat een positieve keuze voor een land gepaard gaat met afscheid van iets wat mensen ook lief is en ook bindt?
De heer Rutte (VVD):
Dat vraag ik natuurlijk niet. Ik kan niemand zijn herinneringen en tradities afpakken. Dat wil ik ook niet. Ik wil echter wel dat mensen markeren dat zij kiezen voor een nieuwe samenleving met de regels en de wetten die daar gelden zodat er geen onduidelijkheid over kan bestaan bij welke samenleving zij zich hebben aangesloten. Wij verschillen daarover van mening, maar ik vind dat van belang. Wij hebben jarenlang te maken gehad met dat vreselijke cultuurrelativisme. Voor iedereen die hier naartoe kwam, gold: wat leuk dat je er bent en doe vooral waar je zin in hebt. Ook uw partij heeft zich daaraan bezondigd. Ik heb daar niets mee. Ik vind het van belang dat een samenleving het signaal geeft aan mensen die er naartoe komen dat, als zij er legaal verblijven, zij welkom zijn zolang zij gewoon meedoen en onderdeel zijn van het land. Zij moeten dan ook voor dat land kiezen. Een paspoort hoort daar gewoon bij. Dat is een onderschrijving van het feit dat die keuze definitief wordt gemaakt.
Mevrouw Halsema (GroenLinks):
Ik roep even de herinnering op dat in al die vreselijke jaren van cultuurrelativisme de VVD de ene na de andere staatssecretaris en minister van integratie leverde. De VVD regeerde. Ik vind dat u een weinig overtuigend verhaal heeft. U wilt het sociaalliberale deel van uw partij behagen met een positief integratieverhaal maar u bent zo bang voor de hete adem van de heer Wilders in uw nek dat u daar niet genoeg aan hebt. U slaat dus ook wat harde taal uit zonder duidelijk te maken waarom mensen met een dubbele nationaliteit niet zouden kiezen voor de Nederlandse samenleving. Wij willen toch een internationale samenleving waarin mensen kunnen reizen en de economie internationaliseert? Waarom is er dan die angst voor meer loyaliteiten? Waarom bent u daar zo bang voor? Het is zo weinig liberaal.
De heer Rutte (VVD):
Het zegt meer over u dan over mij dat u denkt dat een principiële stellingname van mijn partij op dit punt wordt ingegeven door electorale motieven. Blijkbaar gaat dat in uw partij zo maar in mijn partij is dat niet het geval.
De heer Pechtold (D66):
Nou, electorale motieven. Ik zag u net naar uw binnenzak grijpen om uw paspoort te pakken, maar u vond het niet.
De heer Rutte (VVD):
Ik ben vandaag met mijn eigen auto en heb mijn rijbewijs boven liggen. Het ligt wel in dit gebouw.
De heer Pechtold (D66):
Als u hier nu getuige zou zijn van een misdaad dan hebt u wel mooi een probleem. En wij zitten ertegenaan. Ik vind toch dat er van twee walletjes wordt gegeten. Aan de ene kant klinkt een liberaal geluid en aan de andere kant wordt die idiote oproep aan mevrouw Albayrak gedaan. Dat is toch raar? Waarom legt de VVD, die kennelijk de vleugels van de harde Verdonk enerzijds en de heer Teeven anderzijds, die overigens nu achter in het strafbankje zit, wil bedienen, die twee verhalen naast elkaar? Waarom kiest u niet voor het echte liberale geluid? Waarom zou dit namelijk voor bewindslieden gelden? Hebben in het verleden misschien VVD-Kamerleden, die toch ook een eed afleggen en volksvertegenwoordiger zijn, hetzelfde probleem gehad? Had het hen ook niet gesierd? Ik hoor graag waarom bewindslieden, onder het huidige gesternte van de heer Wilders, hun andere nationaliteit hadden moeten opgeven? Of bent u bereid om het liberale geluid met de fractie van D66 altijd boven al te laten gaan?
De heer Rutte (VVD):
In Nederland zijn wij al jaren bezig met het vraagstuk van de integratie. Hoe zorg je ervoor dat mensen die hier legaal verblijven en uit andere culturen afkomstig zijn een plek in de samenleving krijgen en meedoen? Ik vind dat van groot belang. Wij hebben iedereen verschrikkelijk hard nodig. Het kan mij eerlijk gezegd helemaal niets schelen welk geloof iemand heeft, zolang hij zich houdt aan de regels, een baan heeft, de taal spreekt en zijn kinderen gewoon hier naar school laat gaan. Daar hoort bij dat een samenleving signalen afgeeft zodat mensen bekend zijn met de traditie. Mogelijk gaat het daarbij om zaken die in Nederland anders zijn dan in het land waar zij vandaan komen. Dat is vreselijk wezenlijk. Ik noem als voorbeeld onze traditie van de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst en andere grondrechtelijke vrijheden. Daar hoort ook bij dat tegen mensen wordt gezegd: als je de Nederlandse nationaliteit aanneemt, dan moet dat een echte keuze zijn. Het is van belang om dat als Kamer uit te spreken in wetgeving.
De heer Pechtold (D66):
Boter bij de vis. Zegt u nu, als leider van de VVD-fractie, dat het alle vertegenwoordigers van Turkse nationaliteit in raden en staten, waaronder met terugwerkende kracht mevrouw Örgü, had gesierd als zij nationaliteit en paspoort hadden ingeleverd? Zegt u dat met terugwerkende kracht tegen mevrouw Örgü en zegt u dat ook in de toekomst tegen al uw vertegenwoordigers in parlementen, raden, staten, op wethouders-posities, et cetera? Dat wil ik nu van u weten, want alleen op één bewindspersoon spelen, is gemakkelijk. Zeg het dan nu ook als leider van uw partij.
De heer Rutte (VVD):
Ik wijs de heer Pechtold erop dat het grondwettelijk zo is dat nationaliteit in het geval van gemeenteraden niet uitmaakt. Dat is gewoon zo geregeld in het Europese recht. Dat komt omdat allochtonen in Nederland actief en passief stemrecht verkrijgen als zij hier vijf jaar verblijven. Ik wijs de oud-minister voor Bestuurlijke Vernieuwing die onder andere de Grondwet in beheer had, hier even op. Het gaat om de staten en om het nationale parlement. Ik vind dat je in de wet moet regelen dat mensen één nationaliteit hebben. Nu mevrouw Albayrak deze belangrijke functie gaat bekleden en verantwoordelijk wordt voor het immigratiebeleid in Nederland, vind ik dat zij een signaal had kunnen afgeven door haar Turkse nationaliteit neer te leggen. Dat is ook wat ik hier vanmiddag betoog.
De heer Pechtold (D66):
Ik vind dat de heer Rutte als liberaal het verkeerde signaal afgeeft. Hij geeft een verkeerd signaal af naar miljoenen mensen die proberen om hier een bestaan op te bouwen en nu weer in het verdomhoekje worden gezet omdat zij iets anders moeten doen dan wij. Als u nu tegen mevrouw Örgü zegt dat zij dit had moeten doen, bent u consequent. U zegt het echter tegen een ander. Probeer ook niet te zeggen dat de gemeenteraad een andere vorm van vertegenwoordiging is dan wat wij hier doen, want het is exact hetzelfde. U eet van twee walletjes. U probeert twee stromingen in uw partij overeind te houden en dat siert u niet.
De heer Rutte (VVD):
Als u die partij nu aan mij overlaat, dan kunnen wij hier gewoon een debat voeren over de vraag hoe wij omgaan met het integratiebeleid. U probeert er nu politiek mee te bedrijven. Dat mag allemaal, maar het gaat wel om een serieuze zaak. Het gaat er namelijk om hoe wij hier in Nederland organiseren dat mensen die hier naar toe zijn gekomen, ook daadwerkelijk een keuze maken voor de nieuwe samenleving. Daar gaat het om. Gezien de vrijzinnige traditie van uw partij verbaast het mij eigenlijk dat ik u niet aan mijn zijde vindt op dit punt.
Mevrouw Halsema (GroenLinks):
Ik wil toch nog even mijn waarde collega Pechtold bijvallen. U vraagt mevrouw Albayrak het goede voorbeeld te geven. Doet u dat zelf dan ook. Geef zelf als partijleider het goede voorbeeld. Vraag aan uw eigen mensen ook wat u van haar vraagt.
De heer Rutte (VVD):
Natuurlijk. Als wij als VVD uitspreken dat wij vinden dat je naar één nationaliteit toe moet, dan geldt dat natuurlijk voor iedereen. Maar niet voor mensen in gemeenteraden, want dat is grondwettelijk anders geregeld. Het geldt uiteraard wel voor staten en de Tweede Kamer. Ik wijs op mevrouw Albayrak omdat zij deze belangrijke functie gaat bekleden en in het kader van het debat over integratie in Nederland een signaal had kunnen afgeven door te zeggen “ik kies nu voor de Nederlandse nationaliteit”. Daarom vraag ik aandacht voor dat onderwerp.
De voorzitter:
Ik hoor geen nieuwe argumenten. Mevrouw Halsema mag nog een laatste keer reageren.
Mevrouw Halsema (GroenLinks):
U vlucht in formalisme. Het dubbele paspoort van mevrouw Albayrak valt ook binnen de wet. Dat mag gewoon. Het is dus geen enkel argument dat het in raden anders georganiseerd zou zijn. Het gaat erom dat u niet van uw eigen VVD’ers durft te vragen, wat u wel eist van een PvdA-staatssecretaris. Dat is een gebrek aan moed.
De heer Rutte (VVD):
Ik zeg u net dat ik dat wél durf te vragen. Nu is echter de benoeming van een nieuwe staatssecretaris voor immigratiezaken aan de orde die hiermee een signaal had kunnen afgeven. Natuurlijk durf ik dat aan mijn eigen partijgenoten te vragen. Dat doen wij vanzelfsprekend ook.
Ik had op dit punt nog een vraag aan de minister-president in zijn rol als formateur. Is er bij het informeren ook gekeken naar de mogelijke consequenties van een dubbele nationaliteit van bewindslieden? Zo legt de Turkse grondwet wel degelijk verplichtingen en beperkingen op aan Turkse staatsburgers. Ik hoor graag tot welke conclusies de minister-president tijdens de formatieperiode is gekomen.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!