De essentie van humor – drie redenen waarom humor overtuigt.
Er wordt weleens gezegd dat iedereen van zichzelf vindt dat hij een goed gevoel voor humor heeft. Helaas willen mensen zich hier nog weleens in vergissen. Humor – lachen, gieren, brullen? Nee, humor is een serieuze zaak! In zijn artikel Anatomy of a joke (1976) stelt professor A.A. Berger dat er wel 45 technieken zijn om humor tot stand te brengen. En nu we het toch over anatomie hebben: volgens de Amerikaanse schrijver E.B. White kan humor vergeleken worden met het ontleden van een kikker. „Niemand houdt ervan en de kikker legt het loodje.”
Is humor wel overtuigend?
Zelfs mensen die van humor hun beroep maken kunnen zich hier behoorlijk in vergissen. Cabaretier Micha Wertheim zorgde voor commotie toen hij herhaaldelijk de spot dreef met een gehandicapte bezoeker van zijn voorstelling. Het slachtoffer rolde huilend de zaal uit, waarna de rest van het publiek hem demonstratief volgde. Het gevolg van deze ongepaste humor? Wertheim was voortaan niet meer welkom in het Roermondse theater en collega’s van de cabaretier begonnen onmiddellijk een solidariteitsactie: zij zouden zich voortaan ook niet meer in het theater De Oranjerie vertonen. Theo Maasen zei in het Dagblad De Limburger hierover het volgende: „Een goede cabaretier zoekt de grens tussen het betamelijke en onbetamelijke. Die grens: dat is de essentie van humor.”
Het begrip aptum (passendheid), waarmee Quintilianus vijfhonderd jaar theorievorming op het gebied van de klassieke retorica afsloot, komt hier bij kijken. Wil je overtuigen, dan moeten de vorm, uitstraling en inhoud van je speech passen bij je doelgroep. Maar is humor wel overtuigend?
Ja, blijkt uit talloze wetenschappelijke onderzoeken op dit gebied. Humor wordt bijvoorbeeld vaak toegepast in reclames: bij grofweg eenderde van alle reclameboodschappen wordt gebruik gemaakt van humor. Ook de belangrijkste reclameprijs, de Gouden Loeki, gaat steevast naar grappige commercials.
Drie redenen waarom humor overtuigt
Wil je je doelgroep overtuigen met behulp van humor? Drie redenen zorgen ervoor dat humor overtuigt. In de eerste plaats grijpt het je aandacht, en dat beginsel beperkt zich niet tot reclames. De wetenschappers Bryant en Zillman laten in hun artikel Using humor to Promote Learning in the Classroom (1989) zien dat humor er ook in het klaslokaal voor zorgt dat scholieren hun aandacht vasthouden. Het moet dan echter wel „verstandig” worden gebruikt. Het motto: gebruik humor, maar zorg dat je publiek met mate lacht.
Een tweede effect van humor is dat het publiek minder kritisch naar de inhoud van de boodschap kijkt. Mensen hebben vaak de neiging om continu na te denken over mogelijke tegenargumenten bij je boodschap. Heel vervelend. Het blijkt echter bijzonder lastig te zijn tegelijkertijd te lachen en tegenargumenten te verzinnen. Als je je publiek aan het lachen kan maken zorg je er dus tegelijkertijd voor dat er minder kritisch naar je boodschap geluisterd wordt. Het is daarom verstandig om humor in te zetten tijdens óf voorafgaand aan je minder sterke argumenten.
Als je publiek vijandig is kun je humor ook gebruiken om het ijs te breken. Op die manier leid je ook de aandacht af van de lading tegenargumenten die al op je ligt te wachten voordat je nog maar een woord hebt gezegd.
Humor in de dagelijkse praktijk
Maar hoe kun je deze strategieën nu toepassen in de dagelijkse praktijk? Je kunt humor bijvoorbeeld inzetten om jezelf op scherpzinnige wijze uit moeilijke situaties te redden. Mel Helitzer omschrijft in zijn boek Comedy Writing Secrets een fenomeen wat bij stand-up comedians bekend staat als de saver line: een ingestudeerde grap die je kunt gebruiken als een andere grap mislukt. Zinnetjes zoals „Ik wist dat die grap niet zou werken” of „In Almelo werkte hij wel” kunnen erg praktisch zijn om achter de hand te houden. Goede comedyschrijvers geven een kaartje met enkele saver lines mee, zodat de presentator zich altijd uit onverwachte situaties kan redden. Zo kan hij als het licht bijvoorbeeld uitvalt zeggen: „Wil iemand even het energiebedrijf bellen en zeggen dat de rekening vanochtend is betaald?” Of als het verhaal verstoord wordt door een politiesirene: „Ah, daar is mijn lift naar huis.”
Om te overtuigen is het dus niet alleen belangrijk wat je zegt, maar ook hoe je dat zegt. Leer hoe je ontspannen en zelfverzekerd voor een groep staat en hoe je de inhoud boeiend overbrengt in onze workshop TED-waardig presenteren!
Trackbacks & Pingbacks
[…] humor te gebruiken wordt je boodschap makkelijker geaccepteerd. Als je het zelf lastig vind om grappen te maken kun je ook grappen vertellen die mensen tegen jou […]
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!