Margaret Thatcher: krachtige uitspraken met een zachte stem
Rustig, bedachtzaam en vastberaden. Zo laat de typerende spreekstijl van Margaret Thatcher zich het beste samenvatten. Als premier van het Verenigd Koninkrijk sprak ze zelfverzekerd en zéér overtuigd van haar eigen gelijk. De ‘Iron Lady’ was geliefd en gehaat, in binnen- en buitenland. Grote weerstand binnen haar eigen partij betekende in 1990 het einde van haar politieke carrière.
Een krachtige, zachte stem
Geen stem is in de politiek zó vaak geanalyseerd als die van Margaret Thatcher. Op het onderstaande filmpje kun je goed horen hoe haar stemgeluid in de loop der jaren is veranderd:
Hoe heeft ze dat voor elkaar gekregen? Naar verluidt zat haar adviseur Gordon Reece in de aanloop naar de verkiezingen van 1979 in de trein bij Brighton, toen hij de legendarische acteur Laurence Olivier ontmoette. Reece was belast met de taak om iets te doen aan Thatcher’s wat eenvoudige uitstraling. Hij vroeg Olivier wat er te doen was aan haar stem, die velen te schel vonden. De acteur regelde lessen voor Thatcher bij de stemtrainer van het Royal National Theatre. De biograaf van Thatcher schreef hierover in Vanity Fair:
Het intimiderende stemgeluid van de huisvrouw maakte al snel plaats voor zachtere en vollere klanken, en een zeer evenwichtige stijl die ze alleen bij uitzondering liet varen als ze tot het uiterste werd getergd.
Een veelgehoord misverstand is dat Thatcher door deze trainingen een vol octaaf lager sprak. Elizabeth Ebbink, stemcoach en auteur van Ik hoor het aan je stem, zegt hierover:
In een opname uit 1961 klinkt Margaret Thatcher bescheiden-beschaafd, zacht, beheerst, met een voortdurende vage meisjesglimlach op haar gezicht. Met een glimlach ontstaat er spanning in kaak en keel, een volle resonans is dan veel moeilijker te bereiken.
Als we dit vergelijken met haar klank in 1990, dan zien we een beweeglijke kaak, losse nek, geen glimlach, en we horen dat ze haar stem met een ontspannen middenrif veel voller laat resoneren. De toonhoogte is niet lager, de klank is dieper, en heeft daarom een lagere ‘gevoelstemperatuur’. Een techniek die makkelijk aan te leren is.
Ze gebruikte een vaak herhaalde stellende melodie met grote pauzes, een melodie die geen ironie of bescheidenheid toelaat. Ze stond als een huis. Maar eerlijk gezegd heb ik sindsdien geen vrouwen gezien die meer plezier in hun macht uitstralen dan Margaret Thatcher.
Aandachttrekkers
Thatcher gebruikte aan het begin van haar speeches vaak een beproefde techniek waarbij je als spreker een raadsel voorlegt aan het publiek, dat je vervolgens oplost met een geestig en knap gevonden opmerking. De kunst is om daarbij iets te zeggen dat het publiek niet zag aankomen. Door deze techniek kon ze ondanks haar humorloze en recht-door-zee reputatie toch sympathiek overkomen. Een mooi voorbeeld zie je hier:
To those waiting with bated breath for that favourite media catchphrase, the u-turn, I have only one thing to say:
You turn if you want to.
the lady’s not for turning.
Tony Blair gaf daar overigens later nog een mooie twist aan:
I have no reverse gear
Andere voorbeelden:
The Russians said I was an Iron Lady. They were right.
Britian needs an Iron Lady.
Een vergelijkbare techniek gebruikte Arnold Schwarzenegger overigens in 2008 als spreker op het Republikeinse congres.
Iron Lady
Thatcher wist het frame van de Iron Lady vaak in haar voordeel uit te buiten. Een mooi voorbeeld is haar speech voor de Finchley Conservatives:
I stand before you tonight in my Red Star chiffon evening gown. (laughter, applause)
my face softly made up and my fair hair gently waved (laughter)
the Iron Lady of the Western world.A cold war warrior, an amazon philistine, even a Peking plotter. Well, am I any of these things? (No!)
Well yes, if that’s how they … (laughter)
Yes I am an iron lady, after all it wasn’t a bad thing to be an iron duke, yes if that’s how they wish to interpret my defence of values and freedoms fundamental to our way of life.
Het illustreert bovendien krachtig hoe ze haar voortdurende strijd tegen terroristen en vakbonden wist te verkopen als een verdediging van de democratie. Ze framede het als een strijd tussen gekozen en ongekozen leiders.
Confrontatie
Thatcher was iemand die een confrontatie niet uit de weg ging. “No! No! No!”, zo zette ze met een drieslag krachtig haar mening kracht bij in een debat in het House of Commons over een federaal Europa:
Tony Blair heeft in meerdere interviews aangegeven dat hij Thatcher bewonderde. Misschien vormde deze opmerking wel de inspiratie voor zijn bekende uitspraak waarbij hij aangaf wat voor hem de drie prioriteiten zijn voor de overheid: “Education, education and education!” (Later gekopieerd door Alexander Pechtold.)
Deze stijl van confrontatie werd haar laatste kabinet uiteindelijk fataal. Net als veel van zijn collega’s, keurde Lord Pym haar spreekstijl en manieren sterk af: “Het probleem was van Margaret Thatcher was dat ze tegen alle suggesties en compromissen was.”
We kunnen je de ontslagspeech van Geoffrey Howe, die aanleiding was voor haar vertrek uit de politiek, dan ook niet onthouden:
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!