[video] 4 retorische lessen uit ‘I have a dream’
Precies vijftig jaar geleden sprak een jonge dominee uit Georgia een rede uit die inmiddels geldt als één van de beste toespraken ooit. Wat maakt ‘I have a dream’ van Martin Luther King retorisch zó sterk en wat kun jij er als professional of leidinggevende van leren? Vier lessen op een rij.
Vier retorische lessen uit ‘I have a dream’ van Martin Luther King
- Gebruik krachtige metaforen om tegenstellingen invoelbaar te maken. Als je wil dat anderen iets voelen bij jouw boodschap, vervang droge feiten dan door beeldende taal. Tot zover niets nieuws. Martin Luther King gebruikt metaforen echter specifiek om zijn publiek iets te laten voelen bij de tegenstellingen die hij presenteert. Kijk maar:
“It came as a joyous daybreak to end the long night of their captivity.”
“One hundred years later, the Negro lives on a lonely island of poverty in the midst of a vast ocean of material prosperity.”
“Now is the time to rise from the dark and desolate valley of segregation to the sunlit path of racial justice.”
“This sweltering summer of the Negro’s legitimate discontent will not pass until there is an invigorating autumn of freedom and equality.”
Ga dus op zoek naar tegenstellingen in je verhaal en probeer deze te verlevendigen door ze te koppelen aan krachtige metaforen (herfst versus lente, licht versus duisternis).
- Geef je woorden extra gewicht met een allusie. Dat is een toespeling – op een situatie, persoon of tekst – die alleen toehoorders met bepaalde voorkennis zal opvallen. Het kan wat elitair overkomen om tijdens een toespraak expliciet te vermelden dat je nu Voltaire of Shakespeare citeert. Veel verfijnder is het om een dergelijke toespeling impliciet te maken. Martin Luther King geeft zijn toespraak extra gewicht door subtiel naar Abraham Lincoln, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring en de Bijbel te verwijzen.
“Five score years ago, a great American, in whose symbolic shadow we stand today, signed the Emancipation Proclamation.” (-> Lincoln: Gettysburg Address)
“This note was a promise that all men, yes, black men as well as white men, would be guaranteed the unalienable Rights of Life, Liberty and the pursuit of Happiness.” (-> Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring)
“I have a dream that one day every valley shall be exalted, and every hill and mountain shall be made low, the rough places will be made plain, and the crooked places will be made straight” (-> Bijbel: Isaiah 40:4-5)
In Nederland kom je de allusie ook regelmatig tegen in columns en toespraken. Bijvoorbeeld deze: “Want tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.” De goede verstaander herkent hierin direct een beroemde dichtregel uit ‘Het Huwelijk’ door Willem Elsschot. Maar je kunt als leidinggevende natuurlijk ook subtiel motto’s en uitspraken van medewerkers in je speech verwerken.
- Zorg dat je toespraak swingt! Het lukt vaak veel beter om je toespraak ritme en cadans te geven zodra je durft af te wijken van de wijze waarop de zinnen letterlijk zijn opgeschreven. Deze speech van Martin Luther King is daarvan een briljant voorbeeld. (Hij improviseerde sowieso veel in het tweede deel.)
Het is alsof je naar jazzmuziek luistert.
Als je naar de uitgeschreven tekst kijkt, dan zul je zien dat acht zinnen op rij beginnen met de memorabele woorden “I have a dream” (stijlfiguur: anafoor). Luister je echter naar de opname, dan zal je al snel opvallen dat hij deze frase vaak juist aan het einde van de zin uitspreekt (stijlfiguur: epifoor). Het is alsof je naar jazzmuziek luistert. Ook daar pakken muzikanten een fragment uit de muziek en plaatsen ze het gerust op een andere plek. Durf dus met tekst te improviseren als je een toespraak geeft! Doorbreek de voorspelbare dynamiek — PAUZE – HELE ZIN – PAUZE – HELE ZIN – PAUZE — en breng ook daar in je voordracht variatie aan.
- En het beste nieuws van deze tip: wees geduldig. Soms realiseren mensen zich pas ontzettend veel later hoe goed jouw speech wel niet was. Vincent van Gogh, Johannes Vermeer, Franz Kafka en Johannes Sebastian Bach: allen produceerden ze meesterwerken die pas veel later op waarde werden geschat.
The Washington Post noemde de toespraak slechts terloops in de vijfde alinea van een stukje op pagina 15.
Dat geldt in zekere mate ook voor de speech van Martin Luther King. The Washington Post noemde de toespraak slechts terloops in de vijfde alinea van een stukje op pagina 15. Ook de historische uitspraak “There’s nothing to fear but fear itself” (Franklin D. Roosevelt) werd aanvankelijk door vrijwel iedereen over het hoofd gezien. Kortom: gaf je dus vorige week een toespraak die inmiddels door iedereen lijkt te zijn vergeten, troost je dan met deze geruststellende gedachte: misschien wordt het tóch nog een historische toespraak! 😉
Veel succes bij je volgende speech!
Zelf oefenen?
Meld je aan voor onze tweedaagse masterclass of de workshop TED-waardig presenteren. Je kunt ons ook uitnodigen om achter in de zaal plaats te nemen bij je volgende presentatie en je achteraf feedback te geven.
Vond je deze analyse interessant of heb je nog vragen? We vinden het leuk om van je te horen (reply op deze mail!).
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!