Beste bazen, toon emotie, doe niet als Rinus de Robot
Wie kent ’t niet: de vaagtaal van leidinggevenden? Lars Duursma en Job ten Bosch lazen diverse voorbeelden en geven tips in nrc.next als vervolg op onze eerdere oproep aan medewerkers. ‘Aan gedraai heeft niemand wat.’
Woorden zijn als geld, zo schreef Quintilianus in zijn standaardwerk Institutio Oratoria (De opleiding tot redenaar). Immers: “Beide zaken ontlenen hun waarde aan het feit dat zij algemeen aanvaard zijn.”
Die les hebben veel managers gemist, concludeerden we eerder al. Hun taal is als een muntsoort die buiten de boardroom elke geldigheid mist. Wanhopig probeert het management steeds hogere bedragen op de briefjes te zetten, maar zodra de hyperinflatie is ingezet, verliest elke mail of memo z’n waarde.
Interne e-mail
Neem deze interne e-mail, die we ontvingen van een verontwaardigde lezer. “Dear colleagues,” zo begint de lange mail van een CEO aan alle medewerkers: “Restore trust and confidence in [our company], by focussing on operational excellence, strengthening our culture and building the future.”
De mail gaat verder: “We are confident that, with the right focus and pro-active approach, we will succeed in positioning [our company] as a reliable partner.” En een rondje langs internationale vestigingen had deze CEO veel waardevols opgeleverd: “a mutual understanding of where we now stand as an organization”.
“Hier zakt mijn broek van af,” aldus de lezer. En we geven hem direct gelijk.
Videoboodschap mist emotie
De videoboodschap waarin de nieuwe Rabobank-voorzitter Rinus Minderhoud zich tot zijn medewerkers richt, is zo mogelijk nog gênanter. Als een Rinus de Robot leest hij van autocue z’n vage en afstandelijke boodschap voor. Elke vorm van emotie, empathie en oprechte betrokkenheid ontbreekt. En dan kijkt hij ook nog eens permanent weg van de camera.
Vier concrete tips bij communicatie in verandertrajecten
De reacties op ons artikel over de vaagtaal van managers laten over een ding geen twijfel bestaan: Nederland snakt naar betrokken leiders die op een overtuigende manier kunnen vertellen wat ze nu eigenlijk willen met de organisatie. Hoe doe je dat? Vier tips.
- Wees duidelijk en concreet. Onzekerheid is een bron van geruchten, politiek spel en ander improductief gedrag. Geef daarom vanaf het begin duidelijkheid over wat er gaat gebeuren en wat dat voor iedereen betekent, waar mogelijk met concrete voorbeelden (“dit deden we vroeger zo…, dat gaan we nu zo doen…”). Helaas kun je niet altijd alles vertellen: misschien speelt er nog een belangrijke rechtszaak of moeten aandeelhouders en ondernemingsraad nog instemmen. Wees in die gevallen vanaf het begin eerlijk over wat je wel en niet kunt zeggen. Aan gedraai of ‘geen commentaar’ heeft niemand wat.
- Toon begrip en empathie. Mensen zijn geen cellen in spreadsheets. De gedachte achter de financiële en strategische analyse voor een organisatieverandering is vaak kil en zakelijk. Het is aantrekkelijk om je daarachter te verschuilen wanneer je je tot medewerkers richt. Maar het werkt averechts. Laat in plaats daarvan met pakkende voorbeelden zien dat je begrijpt wat jouw verhaal betekent voor de individuele medewerker, laat zien dat je begrijpt hoe de mensen zich voelen tot wie je je richt. Eenvoudige taal helpt, maar is niet genoeg. Zo kondigde minister Hennis van Defensie onlangs een grote reorganisatie aan door alle medewerkers te wijzen op het ultieme doel van een krijgsmacht die haar “huishoudboekje op orde” heeft. Alsof dát een ambitie is waarvoor militairen ooit zijn gaan dienen en waarvoor zij tijdens gevaarlijke missies hun leven in de waagschaal stellen…
-
Nederland snakt naar leiders die op een overtuigende manier kunnen vertellen wat ze willen
Verdiep je in wat jouw medewerkers motiveert. Veel mensen zijn na opeenvolgende reorganisaties zo murw gebeukt door verandering dat het steeds lastiger wordt om hen in beweging te krijgen. Dat maakt het extra belangrijk om stil te staan bij wat hen intrinsiek motiveert. In zijn bestseller Drive benoemt Dan Pink de drie belangrijkste drijfveren: het verlangen om zelf ons leven vorm te geven (autonomie), om steeds beter te worden in iets belangrijks (meesterschap) en om bezig zijn met een doel dat groter en duurzamer is dan onszelf (zingeving). Als leider kun je daar rekening mee houden. Geef medewerkers zelf een rol bij het vormgeven van hun nieuwe werkzaamheden en zorg dat zij zich hierbinnen kunnen ontwikkelen en hier erkenning voor krijgen. Het is bovendien jouw taak om duidelijk te maken dat hun (nieuwe) werk ertoe doet en dat zij persoonlijk het verschil maken.
- Herhaal je verhaal. De Amerikaanse hoogleraar John P. Kotter maakte ooit een ontnuchterende rekensom over de communicatie bij verandering in organisaties. Elk kwartaal krijgt een gemiddelde medewerker ruim twee miljoen woorden en getallen aan mails, documenten en PowerPoints over zich heen. Zo’n 0,58% van al die informatie gaat over het ‘verandertraject’. Op die manier wordt een paar liter informatie gedumpt in een rivier van routinematige communicatie, waarin ze snel verwatert, verloren gaat en vergeten wordt. Zelf heb je misschien het gevoel dat jouw boodschap een grijsgedraaide plaat wordt, maar voor je medewerkers is het vaak maar de tweede of derde keer dat ze er even iets van horen. Kortom: zorg voor een duidelijke, eenvoudige en memorabele boodschap die consistent is en die je medewerkers regelmatig en op meerdere manieren willen blijven horen.
Lars Duursma en Job ten Bosch geven leiding aan trainingsbureau Debatrix, dat leiders in bedrijfsleven en politiek coacht bij het overbrengen van hun boodschap. Eerder schreven zij het boek Ik krijg altijd gelijk.
Beeldmateriaal: Rabobank-voorzitter Rinus Minderhoud
In het onderstaande fragment richt de nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur van Rabobank zich tot alle medewerkers:
Lees verder
Vond je dit artikel interessant? Dan zijn deze overtuigtips misschien ook iets voor jou:
 |
7 elementaire fouten in de videoboodschap van minister HennisDinsdag richtte minister Jeanine Hennis-Plasschaert zich met een videoboodschap tot alle mannen en vrouwen bij Defensie. Er lopen fantastische speechwriters rond op het departement, maar deze boodschap was werkelijk op… Lees verder » |
 |
[TED] Storytelling: zó presenteer je halfjaarcijfersDe eerste TED talk van Hans Rosling is met bijna 10 miljoen (!) weergaven één van de best bekeken presentaties ooit. Met het enthousiasme van een voetbalverslaggever presenteert de Zweedse hoogleraar verbazingwekkende statistieken… Lees verder » |
 |
7 pijnlijke blunders met beeldregie — en wat jij daarvan kunt leren!Wil je een boodschap overtuigend overbrengen? Let dan niet alleen goed op wat je zegt en hoe je dat zegt, maar ook waar je dat zegt. Met de juiste beeldregie kun je jouw verhaal krachtiger neerzetten, of je nu… Lees verder » |
Vermelding op NRC.nl:
Tja die Rinus de Robot begint nog net niet met: “Leden van de Staten Generaal” ! Leerzame Tip! Durf te Voelen en Durf Jezelf te Laten Zien! Goed gedaan Beatrix,…uuuhhh DeBetrix!
Leerzame les. De video spreekt boekdelen. Het lijkt wel alsof hij vanaf een andere planeet zijn volk toespreekt. Zal je baas maar zijn. Deze man krijgt de zaak niet meer in beweging. Hopelijk wordt het niet en glijdende schaal, hebben we er binnenkort weer een staatsbank bij!
@Ton: Dank. (En FOEI! ;-))
@Han: Ik vermoed dat hij tijdens een hele drukke dag vol afspraken waarin hij van hot naar her werd gesleept even tussendoor door iemand van communicatie voor een camera werd neergezet. Zo van: lees jij maar die tekst voor. Zonder dat-ie ooit met autocue had gewerkt. Waar ik me nog het meest over verbaas, is dat er NIEMAND is geweest bij Rabobank die na het zien van de beelden zoiets had van: het idee achter het filmpje was misschien goed, maar de uitwerking niet. We kunnen dit filmpje beter niet online zetten. Dát had iemand toch moeten bedenken, zou je zeggen.
Jullie wijzen terecht op enkele onhandige uitingsvormen van bestuurders. Maar in jullie lijstje zit een inconsequntie.
Ik ben het nl niet eens met het eerste punt, dat je geen onzekerheid mag tonen. Laat juist je kwestbaarheid zien, geef je droom, de gewenste richting aan, maar wees ook eerlijk over de te nemen hobbels en onzekerheden. Geef je mensen de ruimte te daarover mee te denken en laat zien dat je een echt mensen bent met idealen, visie, doelen, maar ook met je onzekerheden.
Vriendelijke groet
Peter Niesink
Beste Peter, volgens mij zijn we het met elkaar eens. Kwetsbaarheid tonen is prima: zo toon je emotie en voorkom je dat je overkomt als een kille robot. Wat we in het stuk bedoelen, is dat er vaak onzekerheid ontstaat onder medewerkers als de leider een vage en onduidelijke boodschap verkondigt. Dát kun je voorkomen door duidelijk en concreet te zijn en eerlijk aan te geven wat je wel en (nog) niet kunt vertellen.