Gettysburg Address: retorische analyse van misschien wel de beste speech ooit
Vandaag precies anderhalve eeuw geleden sprak een door opkomende pokken gevelde man op een continent hier ver vandaan tien zinnen uit die later zouden nagalmen als bouwstenen van misschien wel de beste toespraak ooit. Twee minuten. Veel langer was Abraham Lincoln, op de plek waar enkele maanden eerder de grootste veldslag van de Amerikaanse Burgeroorlog was uitgevochten, niet aan het woord met z’n Gettysburg Address. Tijd voor een analyse: wat kun jij leren van deze ultrakorte toespraak?
Voordat je de analyse leest, raad ik je aan om onderstaande fragment te bekijken. Van de oorspronkelijke toespraak is geen geluidsopname, maar deze door acteur Jeff Daniels (The Newsroom, Dumb & Dumber) voorgedragen versie geeft een aardige indruk.
7 tips voor jouw volgende toespraak
Met deze tips zorg je ervoor dat jouw volgende toespraak boeit, overtuigt en onthouden wordt:
- Houd het kort. Abraham Lincoln had slechts 270 woorden nodig om z’n boodschap over te brengen. Lukt jou dat ook? Onze stelling: als je de essentie van je verhaal niet in twee minuten kunt uitleggen, dan lukt het je ook niet in twee uur. In al die jaren heb ik nog nooit gehoord dat iemand klaagde over een “te kort verhaal” (wel andersom!). Met deze handige tool kun je vooraf goed inschatten hoe lang jouw speech duurt. Bekijk ter inspiratie ook eens de korte maar geweldige toespraak die generaal b.d. Van Uhm dit jaar uitsprak op de Dam.
- Zorg voor een sterke opening. Veel mensen beginnen zó hun verhaal: “Ehm… Goedemiddag dames en heren… Mag ik uw aandacht?” Of ze beginnen met hopeloze clichés: “Het is een eer en een genoegen voor mij om hier voor u te staan!” Ons advies: schrap de clichés en formaliteiten en zorg in plaats daarvan voor een krachtige zin waarmee je direct de aandacht hebt. Lincoln deed dat met deze zin die iedere Amerikaan kan dromen:
Four score and seven years ago our fathers brought forth, on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal.
TIP!Volg onze gratis micro-cursus Spreken als Obama!
Doe ook onze gratis online micro-cursus Spreken als Obama!
Volg deze link om jezelf aan te melden.
- Spreek je publiek aan op gedeelde waarden en idealen. In die eerste zin hierboven zie je direct hoe Lincoln zijn verhaal subtiel in het verlengde plaatst van de twee zaken waar zijn publiek het meest in gelooft. “Four score and seven years ago” (87 jaar) verwijst naar Psalm 90 vers 10 in de Bijbel:
“The days of our years are threescore years and ten”
“the proposition that all men are created equal” verwijst overduidelijk naar de Declaration of Independence in 1776:
“We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable rights, that among these are life, liberty, and the pursuit of happiness.”
De kracht zit ‘m juist in het subtiele. Neem je publiek serieus en durf expliciete verwijzingen (“zoals X ooit al zei”) te vermijden. Zie voor meer voorbeelden hiervan speeches van Martin Luther King en Barack Obama.
- Kies voor een eenvoudige structuur. De Gettysburg Address bestaat feitelijk uit drie delen:
(a) Verleden. In de eerste zin gaan we 87 jaar terug naar de geboorte van een nieuw land.
(b) Heden. Daarna gaan we naar het nu: een burgeroorlog, een veldslag; het nieuwe land wordt getest.
(c) Toekomst. In de laatste twee zinnen zien we de belofte van een nieuw land dat tot stand kwam dankzij een goede relatie tussen de overheid en het volk.Verleden/heden/toekomst is een populaire basisstructuur, maar er zijn er veel meer. Voorbeelden: Ideale situatie/huidige situatie/hoe komen we daar?, Probleem/oplossing/voordelen en (deze passen we vooral toe bij grote organisaties) organisatie/afdeling/individu. - Gebruik subtiele metaforen. Als je wil dat je publiek iets voelt bij je verhaal, gebruik dan woorden die een beeld oproepen. Als we teruggaan naar die eerste zin, dan kom je woorden tegen als “conceived” (verwekt) en “brought forth” (hier: geboren). In de slotzin heeft Lincoln het over “perish” (vergaan). Op die manier linkt Lincoln zijn boodschap over de jonge republiek van de Verenigde Staten aan taal die beelden oproept van geboorte, leven en dood. De meeste mensen beperken zich tot vrij overdreven metaforen (“het lijkt hier wel een zwijnenstal!”); probeer de volgende keer eens een subtiele metafoor!
- Herhaal de belangrijkste woorden. Tip voor iedereen die regelmatig toespraken schrijft (communicatiemedewerkers opgelet!): maak een Word Cloud van je verhaal en kijk welke woorden er uitspringen. Bij Lincoln zijn dat “we” (10x), “here” (8x), “dedicate(d)” (6x) en “nation” (5x) en dat is geen toeval. Je kunt ook een word cloud laten maken van e-mails en interne documenten. Aanrader! Bij het coachen van managers merk ik regelmatig dat ze naar mij benadrukken dat ze alles samen met hun medewerkers willen doen, maar dat het woordje “ik” verreweg het meest voorkomt in hun toespraken. Niet zo handig.
- Zorg voor een krachtige afsluiting. Lincoln bewaarde z’n krachtigste zin tot het einde:
It is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us — that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they here gave the last full measure of devotion — that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain — that this nation, under God, shall have a new birth of freedom — and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.
Trouwe lezers van deze tips zullen ‘m misschien al herkend hebben: Lincoln gebruikt hier de drieslag (“of the people, by the people, for the people”) als klassieke claptrap. Merk ook op hoe niet alleen de belangrijkste elementen uit z’n toespraak terugkomen in deze laatste zin maar ook hoe de metafoor van het leven (zie les 5) hier z’n bittere climax kent (“perish from the earth”).
Heel veel succes bij het toepassen van deze tips!
Iets wat je daarbij misschien helpt: a.s. vrijdag is het precies vijftig jaar geleden dat John F. Kennedy werd vermoord. Ik verwacht dat er veel fragmenten uit zijn beroemdste toespraken worden herhaald in de krant en op televisie. Oefening: herken jij welke van de bovenstaande tips Kennedy heeft toegepast?
Transcript van de toespraak
Er zijn verschillende versies in omloop van de toespraak. Hieronder vind je de Bliss-kopie, de enige versie die Lincoln zelf heeft ondertekend:
Four score and seven years ago our fathers brought forth, on this continent, a new nation, conceived in Liberty, and dedicated to the proposition that all men are created equal.
Now we are engaged in a great civil war, testing whether that nation, or any nation so conceived and so dedicated, can long endure. We are met on a great battle-field of that war. We have come to dedicate a portion of that field, as a final resting place for those who here gave their lives that that nation might live. It is altogether fitting and proper that we should do this.
But, in a larger sense, we can not dedicate — we can not consecrate — we can not hallow — this ground. The brave men, living and dead, who struggled here, have consecrated it, far above our poor power to add or detract. The world will little note, nor long remember what we say here, but it can never forget what they did here. It is for us the living, rather, to be dedicated here to the unfinished work which they who fought here have thus far so nobly advanced.
It is rather for us to be here dedicated to the great task remaining before us — that from these honored dead we take increased devotion to that cause for which they here gave the last full measure of devotion — that we here highly resolve that these dead shall not have died in vain — that this nation, under God, shall have a new birth of freedom — and that government of the people, by the people, for the people, shall not perish from the earth.
Welkom Intermediair-lezers!
Naar aanleiding van dit artikel in Intermediair hebben afgelopen week meer dan 700 lezers zich aangemeld op onze tips. Welkom! Hopelijk helpt deze tip je al direct. Als je nog specifieke verzoeken hebt voor een tip, reageer dan gerust hieronder!
Hier vind je een archief met de 229 tips die we eerder rondstuurden
Voor Nederlands op school moeten we een presentatie houden over forensische taalkunde. Nu vindt ik het zelf wel een moeilijk onderwerp om de presentatie er van af te laten spatten, maar ik heb al bijvoorbeeld wel een inleiding: Salomo als rechter (vroeger), dan vertel ik over forensische taalkunde (heden), alleen weet ik niet wat voor uitsmijter ik zou moeten doen. Heeft u misschien een tip? Ik zou het liefste iets van de toekomst willen. Het mag ook teruggrijpen op het verleden, alleen weet ik niet of dat mooi is. Hier de hoofdstukindeling:
– Inleiding: Salomo als rechter;
– Kern:
– Wat is en waaruit bestaat forensische taalkunde?;
– Welke vormen worden onderzocht?;
– Wat voorbeelden…;
– Slot