Third-person effect: waarom we telkens weer onderschatten wat ons beïnvloedt
Welk wasmiddel gebruik jij, en waarom? Die vraag stel ik weleens tijdens m’n lezingen over overtuigingskracht. In al die jaren is het nog nóóit voorgekomen dat iemand in het publiek onomwonden toegaf dat hij of zij een bepaald wasmiddel koopt naar aanleiding van een televisiereclame. Maar iedereen kon zich wel goed voorstellen dat anderen zich daardoor laten beïnvloeden.
Third-person effect
Wetenschappers noemen dit ook wel het third-person effect: bij communicatie in de media (a) onderschatten we het effect hiervan op onszelf en (b) overschatten we het effect op anderen. Twee factoren zijn daarbij doorslaggevend:
- We denken vooral dat ongewenste boodschappen ons niet beïnvloeden. Bijvoorbeeld wanneer je zelf al weet dat een boodschap niet zo goed voor je is of als je ervan overtuigd bent dat het niet zo cool is om toe te geven dat je door een bepaald programma bent beïnvloed (“Nee, dat vond ik al vóórdat ik naar ‘Boer zoekt vrouw’ keek!”). Dat geldt extra voor inhoud die als antisociaal wordt gezien (geweld, porno).
- Hoe verder mensen van ons afstaan, hoe sneller we denken dat zij wél beïnvloed worden. “Jij en ik worden er waarschijnlijk niet door beïnvloed, maar de anderen wel!” Binnen organisaties merk ik regelmatig dat het management denkt dat vooral de medewerkers vatbaar zijn voor slimme beïnvloedingstechnieken — en andersom. Of dat vooral andere organisaties zich veel laten beïnvloeden door berichten in de media. Altijd weer die anderen.
Daarnaast blijkt dat we vooral beïnvloed worden als we denken dat de boodschap niet direct relevant voor ons is. Dus júist als je helemaal geen vakantieplannen hebt, blijk je toch wel erg vatbaar voor die irritante reclame van een ticketvergelijkingssite.
Waarom zijn we zo vatbaar?
Veel mensen zullen de redenen hieronder als onbevredigend ervaren. Maar helaas, het is echt waar:
- De illusie van onkwetsbaarheid. We willen graag het gevoel behouden dat we zelf alle touwtjes in handen hebben als het gaat om ons leven. Daarom vertellen we onszelf dat we dus echt niet beïnvloed worden door bijvoorbeeld reclame, laat staan onbewust!
- Slechte zelfkennis. Het is geen prettige gedachte, maar we hebben we vaak géén idee wat zich werkelijk in onze hersenen afspeelt. Dat maakt ons erg vatbaar voor vooroordelen en verkeerde intuïties. (Daarom publiceren we graag tips op basis van onderzoeken met fMRI-scans, zoals deze.)
Wat leren we hiervan?
Kortom: denk eens terug aan deze tip, de volgende keer dat je volstrekt van overtuigd bent dat iets jou beslist NIET heeft beïnvloed. Inmiddels weet je hopelijk beter.
Bekijk hieronder de video met de samenvatting van deze tip:
Trackbacks & Pingbacks
[…] Third-person effect: waarom we telkens weer onderschatten wat ons beïnvloedt […]
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!