Bill Clinton gaat de geschiedenis in als een van de beste sprekers van zijn tijd
Op verzoek van NRC Handelsblad analyseerde Debatrix-oprichter Lars Duursma de toespraak van Bill Clinton op de Democratische Conventie in Philadephia. Waarom zal hij de geschiedenis in zal gaan als een van de beste sprekers van z’n tijd?
Dit artikel is eerder gepubliceerd door NRC.
Fragment 1: Een charismatische verhalenverteller
Bill Clinton zal de geschiedenis ingaan als een van de beste sprekers van z’n tijd, zonder dat hij tijdens zijn vele toespraken ook maar één memorabele uitspraak heeft gedaan. Ga maar na. Van elke president kunnen we ons wel een mooie oneliner herinneren (“The only thing we have to fear…”, “Ask not what your country can do for you…”, “Tear down that wall!”, “You’re either with us…”, “Yes we can!”). Maar als je diep nadenkt over het meest gedenkwaardige wat Bill Clinton ooit heeft gezegd, dan kom je helaas niet verder dan: “I did not have…” Zelfs als je daarna nog een poging doet, dan schiet je waarschijnlijk niets te binnen. Het lijkt het lot van deze geweldige spreker, want ook vanavond ontbraken de historische oneliners.
De kracht van Bill Clinton zit ’m dan ook niet in wat hij zegt, maar hoe hij het zegt. Gisteravond hingen miljoenen Amerikanen bijna drie kwartier aan z’n lippen, terwijl hij daar ontspannen keuvelde en mooie verhalen vertelde vanachter het spreekgestoelte. Bill Clinton is een beetje als die favoriete oom waar iedereen graag naar luistert op verjaardagsfeestjes. Na afloop weet je niet meer precies wat hij gezegd heeft, maar iedereen heeft gelachen en het naar z’n zin gehad. Als geen ander zet hij de juiste toon en vertelt hij boeiende verhalen. In het fragment hierboven vertelt hij direct aan het begin van z’n toespraak hoe hij Hillary Clinton heeft ontmoet. De eerste zin van z’n toespraak is direct raak: “In de lente van 1971 ontmoette ik een meisje.”
Fragment 2: Een ander beeld van Hillary
In de volgende 36 (!) minuten vertelt Clinton aan een stuk door over dat meisje, Hillary. Hoewel de volgorde van het verhaal vrij voorspelbaar is – puur chronologisch – weet hij toch te boeien, bijvoorbeeld door een paar keer terug te komen op z’n meerdere huwelijksaanzoeken. We weten hoe het zal aflopen en toch willen we na die eerdere mislukte pogingen horen hoe het nou wél is gelukt. Maar wat het vooral interessant maakt, is het ongelofelijk persoonlijke karakter van de verhalen. We krijgen een kijkje achter de schermen in hun levensgeschiedenis.
Hillary komt met name goed uit de verf door het grote contrast met wat Bill Clinton over zichzelf vertelt. Z’n vrouw zet hij continu op een voetstuk (“Zij is geboren met een extra verantwoordelijkheidsgen”), terwijl hij over zichzelf spreekt met zelfspot (“En zo werd ik, denk ik, op een avond ineens de jongste oud-gouverneur in de geschiedenis van het land.”) Hij benadrukt hoe hij steeds de adviezen van z’n vrouw opvolgde (“Mijn ervaring is dat het erg goed uitpakt om haar advies op te volgen.”) En 36 minuten lang horen we het ene na het verhaal over wat Hillary Clinton consequent heeft betekend voor haar omgeving. De individuele voorbeelden zullen het ene oor in en andere oor uit gaan, maar het gevoel blijft hangen: wow, indrukkend!
Fragment 3: “The best darn change-maker”
Het thema van alle persoonlijke verhalen is helder: Hillary weet als geen ander hoe je verandering voor elkaar moet krijgen. Ze is een echte “change-maker”. Nieuw is die boodschap niet: Bill Clinton zegt dit al maanden bij vrijwel al zijn campagneoptredens. Misschien komt z’n speech daarom wel zo ongelofelijk ontspannen en vanzelfsprekend over: hij heeft deze boodschap al tijdens honderden speeches kunnen fijnslijpen in zaaltjes door het hele land. Dat geldt ook voor het zinnetje “She’s the best darn change-maker I ever met in my entire life!” – steevast krijgt hij applaus als hij haar zo noemt. Desondanks haalde juist deze uitspraak vandaag alle nieuwsuitzendingen.
Direct na dit zinnetje benadrukt hij ook waarom deze eigenschap zo belangrijk is. Want het houden van speeches is leuk. Maar verandering teweegbrengen, dat is hard werk. Als je echt gelooft dat er iets moet veranderen, zo geeft hij aan, dan moet je op Hillary stemmen. Zo lijkt hij ook de hand te reiken aan Bernie-stemmers en twijfelende kiezers. Hillary is volgens haar man degene die werkelijke verandering voor elkaar zal krijgen.
Fragment 4: Huh?! Hoe valt dit met elkaar te rijmen?
Als president stond Bill Clinton al bekend als iemand die mensen het gevoel geeft dat hij hen begrijpt (“I feel your pain!”). Dát is waar hij in de grote televisiedebatten met George H.W. Bush ook het verschil maakte: kijkers kregen het gevoel dat deze toen nog jeugdige gouverneur uit Arkansas hen als geen ander begreep en serieus nam. Dat gevoel zullen veel mensen ook gekregen hebben tijdens deze toespraak.
Na een lofzang van 36 minuten op z’n echtgenote, doet hij ineens een stapje terug: “Huh? Hoe valt dit met elkaar te rijmen? Hoe past dit beeld bij alle dingen die je hoorde tijdens de Republikeinse conventie?” Precies dát zal het gevoel zijn dat veel luisteraars bekroop, en hij benoemt het expliciet. Die twee beelden zijn niet te rijmen, zo vervolgt Clinton. Het ene beeld van Hillary is echt, en het andere is gecreëerd: “Jullie zullen moeten kiezen. Jullie zullen moeten kiezen welk beeld welke is, mijn mede-Amerikanen.” Een krachtig moment.
Fragment 5: De climax
Wat in de toespraak van Bill Clinton opvalt, is dat het woord “Trump” niet één keer voorkomt. Niet een keer noemt hij Hillary’s tegenstander bij naam. Vergelijk dat eens met de Republikeinse conventie, waar “Hillary” letterlijk het meest gebruikte woord was. Toch lukt het hem om een duidelijk contrast te maken met Trump. Bijvoorbeeld aan het slot, waar hij z’n pleidooi vertaalt naar specifieke kiezersgroepen: “Ben je moslim en houd je van Amerika en vrijheid en haat je terreur, blijf dan hier en help ons winnen en bouw samen met ons aan een toekomst. We want you.”
In de retorische climax van z’n toespraak richt hij zich ook expliciet tot de oudere kiezers, die in grote mate voor de Republikeinen lijken te gaan kiezen. Hij linkt z’n belangrijkste boodschap daar knap aan de boodschap van Michelle Obama:
Hillary will make us stronger together. You know it because she’s spent a lifetime doing it. I hope you will do it. I hope you will elect her. Those of us who have more yesterdays than tomorrows tend to care more about our children and grandchildren. The reason you should elect her is that in the greatest country on earth we have always been about tomorrow. Your children and grandchildren will bless you forever if you do.
De grote oneliners ontbraken, maar hij raakte de kijkers wel in het hart. Bij communicatie is dát het allerbelangrijkste. Zoals de Amerikaanse dichter en mensenrechtenactivist Maya Angelou het ooit verwoordde: “People will forget what you said, people will forget what you did, but people will never forget how you made them feel.”
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!