Waarom deed de speech van Michelle Obama het zo goed?
Ze hield een emotioneel, persoonlijk betoog waarin ze krachtig voor Hillary Clinton pleitte. Haar speech op de Democratische Conventie in Philadelphia ging al snel de hele wereld over. Op verzoek van NRC Handelsblad ontleedde Debatrix-oprichter Lars Duursma de kracht van haar speech in vijf fragmenten.
Dit artikel is gepubliceerd op NRC.nl, in nrc.next en in NRC Handelsblad. Een ingekorte versie verscheen in de Belgische krant De Standaard.
Fragment 1: Dit was háár verhaal
Cruciale les voor iedereen die weleens voor de groep staat: je zult een publiek pas echt raken als jij de enige bent die dit verhaal kan vertellen. Daar gaat het in Nederland vaak mis, als de speech van de burgemeester zo wordt opgesteld dat elke wethouder het probleemloos kan overnemen. Of waar de standaardpresentatie bewust zo in elkaar zit dat alle medewerkers ‘m moeiteloos kunnen geven. Wat deze speech van Michelle Obama zo uniek maakt, is dat de boodschap zeldzaam mooi samenvalt met de boodschapper. Het is háár verhaal.
Daarom is dit verhaal ook zo veel beter dan haar conventiespeech acht jaar geleden. Daar was de retoriek beslist fraai, maar konden die woorden Melania Trump, bijvoorbeeld. Nu betrekt Michelle ons aan het begin van de speech bij een kwetsbaar moment uit haar eigen leven en vertelt dit zo beeldend dat iedereen zich er direct wat bij voor kan stellen. We horen hoe haar kinderen de eerste dag naar schoolgingen in een bepantserde auto met zwaarbewapende beveiligers, en wat zij toen dacht.
Fragment 2: Het gaat om onze kinderen
Waar draaide de speech van Michelle Obama uiteindelijk om? Ondanks alle persoonlijke voorbeelden ging de toespraak namelijk niet om haarzelf. Het ging ook niet om Sasha en Malia, haar eigen kinderen. Nee, deze toespraak ging om onze kinderen. Met deze verkiezingen, zo gaf ze aan, hebben we de kracht om te kiezen hoe de komende vier tot acht jaar eruit zien voor onze kinderen. We kunnen zelf beïnvloeden wie zij als rolmodel zullen zien. Dát maakte de boodschap van de speech inspirerend: ondanks alle doemscenario’s hebben we zelf de mogelijkheid om de toekomst voor onze kinderen te bepalen.
Het kan Amerikanen ook aan het denken zetten. Want toen Trump zijn Republikeinse tegenstanders en journalisten hard aanviel, vonden veel mensen dat eigenlijk best mooi. Moeten ze tegen kunnen. En nu hij Hillary aanvalt, hebben ze er ook niet zo’n problemen mee, ze vinden Hillary toch niet zo sympathiek. Maar onze kinderen kijken óók. Willen we echt dat zij Trump als rolmodel gaan zien? Clinton gebruikt het beeld al langer Reclamespotje Hillary Clinton. Maar de boodschap past perfect bij Michelle, die zich al jaren inzet voor de gezondheid van Amerikaanse kinderen.
Fragment 3: Zo val je Trump subtiel aan
Michelle Obama laat in deze speech zien dat het mogelijk is om Donald Trump en alles waar hij voor staat aan te vallen, zonder hem daarbij ook maar één keer met naam te noemen. Sterker nog: ze viel hem aan met een positieve boodschap. Het was direct een verfrissend geluid in de discussie waarbij Republikeinen roepen dat Hillary een corrupte crimineel is, en Democraten beweren dat Trump een incompetente narcist is en een gevaar voor het land.
Dat Michelle Obama het hier specifiek over Trump heeft, lijdt geen twijfel. Ze vertelt hoe zij en haar man hun kinderen probeerden te beschermen, terwijl de nationaliteit en het geloof van hun vader elke dag in twijfel werd getrokken. Door Trump dus, die de ‘birther’-beweging (die gelooft dat president Barack Obama niet in de VS geboren is, red.) leidde en Obama regelmatig een moslim noemde. Dat begrijpt iedereen, maar Michelle laat het bewust weg. Ze sluit dit deel af met een positief motto dat ook veel herhaald werd in de nieuwsuitzendingen: “When they go low, we go high.”
Fragment 4: Hillary is the one
De drie fragmenten hierboven vormen de basis van een inspirerende speech. Maar daarmee is Michelle Obama er nog niet: het gaat er nu juist om dat iedereen Hillary zal zien als het beste alternatief voor Trump. Die stap zet ze in dit fragment door te benadrukken dat Hillary degene is die het land moet leiden, niet alleen omdat Clinton haar eigen dochter zo goed heeft opgevoed, maar omdat ze zich al haar hele leven voor kinderen heeft ingezet. Ze vertelt hoe Clinton zich als jonge advocaat al inzette voor kinderen met een beperking, hoe ze als First Lady heeft gestreden voor gezondheidszorg voor kinderen en hoe ze daar mee door ging in de Senaat. Ze verweeft zo prachtig het persoonlijke verhaal van Hillary Clinton met haar eigen boodschap.
Aan het einde van het fragment heeft ze nog een boodschap voor alle Bernie-stemmers, net zo subtiel als haar eerdere aanvallen op Trump: toen Clinton acht jaar niet de nominatie won, werd ze niet boos of gedesillusioneerd. Oftewel: kom op, mensen, steun Hillary nu!
Fragment 5: Dit is de ultieme climax
Dit is de retorische climax van de toespraak. Waar Michelle zich tot nu toe tot haar publiek richtte met vrij eenvoudige spreektaal, zie je nu het werk van ervaren speechwriters. De tekst leest als ware poëzie, vol woordparen met alliteratie:
Leaders like Hillary Clinton who has the guts and the grace to keep coming back and putting those cracks in that highest and hardest glass ceiling until she finally breaks through, lifting all of us along with her.
Let ook op de drieslagen, de beeldende en beladen taal, de alliteratie en de ongelofelijke climax aan het einde van dit citaat:
That is the story of this country, the story that has brought me to this stage tonight, the story of generations of people who felt the lash of bondage, the shame of servitude, the sting of segregation, but who kept on striving and hoping and doing what needed to be done so that today I wake up every morning in a house that was built by slaves.
In een huis dat door slaven was gebouwd: de climax in deze zin dendert nog wel even na. An inconvenient truth. Dit is het fragment waarvan ze wisten dat het de nieuwsuitzendingen zou halen. Merk op hoe de climax in deze langste zin uit de hele speech nog krachtiger is door de prachtige en lange aanloop, en hoe hij harder nadreunt omdat het krachtigste woord (slaves) is bewaard tot helemaal aan het slot. Bewust. Het lijkt wel alsof de passage is geschreven door niemand minder dan Martin Luther King. Hij zou in elk geval trots zijn.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!