Een geloofwaardig verhaal neerzetten? Leer van leugenonderzoek
In series als ‘Lie to Me’ en ‘Elementary’ worden liegende boeven en moordenaars door slimme detectives ontmaskerd door te letten op zaken als de verhoging van hun stem. Een hele industrie van stemanalyse-machines richt zich op het herkennen van leugens. Kunnen wij daar iets mee als het gaat om het neerzetten van een geloofwaardig verhaal? Het antwoord zal je verbazen.
Bullshit-alarm: trillingen in je stem
Het verhaal gaat dat je leugens kunt herkennen aan de zogenoemde microtremoren in de stem. Hoe dat zit? Als iemand een leugen vertelt, zou er een spanning in het strottenhoofd plaatsvinden. Deze spanning zou dan weer te horen zijn in de stem.
Een hele industrie van stemanalysemachines is gebouwd rondom dit verhaal. Wetenschappelijk bewijs dat het verhaal onderbouwt is echter afwezig. In 1998 publiceerde David Lykken zijn onderzoek in ‘A Tremor in the Blood’. De resultaten bleken echter niet accurater dan 50% te zijn of iemand de waarheid sprak of niet (gokken gaf dus hetzelfde effect). Ook Nederlands onderzoek van Harald Merckelbach (hoogleraar rechtenpsychologie aan de Universiteit van Maastricht) maakte gehakt van deze stemherkenningsmachines.
Hoe ontmasker je iemand die liegt?
Maar wat werkt dan wel? Sociaal psycholoog Bella DePaulo¹ heeft met haar onderzoekers 120 onderzoeken geanalyseerd op dit terrein. Leugenaars bleken hierin inderdaad met een hogere stem te spreken. De omvang was echter zo klein dat dit te subtiel was om er een oordeel mee te vellen. In tegenstelling tot wat de televisieseries beweren, doe jij er beter aan je bij het ontmaskeren van leugenaars juist niet te richten op vorm. Stem, gebaren, wegkijken, zenuwachtig friemelen, ze blijken weinig houvast te geven.
Focus op de inhoud
Professor Galit Nahari en Albert Vrij² deden onderzoek waarbij ze de verhalen van leugenaars tegen het licht hielden. Daarin ontdekten zij dat mensen die de waarheid spreken veel vaker verifieerbare details delen in hun verhaal. Door te letten op details die je kunt toetsen blijk je 70% van de leugenaars te kunnen ontmaskeren. Nog niet 100%, maar het is een begin.
Lessen voor geloofwaardigheid
Het interessante van deze onderzoeken is dat het wederom het belang van de non-verbale communicatie weer eens doet afnemen. Natuurlijk kun je, en moet je, beter overkomen. Maar de inhoud van jouw verhaal is een belangrijk onderdeel van jouw overtuigingskracht en jouw geloofwaardige verhaal.
¹ DePaulo, B. M., Lindsay, J. J., Malone, B. E., Muhlenbruck, L., Charlton, K., & Cooper, H. (2003). Cues to deception. Psychological Bulletin, 129, 74–118.
² Nahari, G., Vrij A., Fisher R.P.(2014) The verifiability approach: Countermeasures facilitate its ability to discriminate between truths and lies. Applied Cognitive Psychology, vol. 28. P. 122-128.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!