Wat kun jij leren van het racismedebat?
Afgelopen week zond de NPO het vooraf veel bekritiseerde racismedebat uit. De stelling van het debat was “Het racismedebat drijft Nederland uit elkaar”. Daarover interviewde Jurgen van den Berg van NOS Radio 1 Journaal onze expert Lars Duursma.
Lees hier het transcript:
Wat vond je van de inleiding van Jort Kelder?
Die duurde wel heel lang, het uiteindelijke verhaal inclusief de stelling duurde meer dan 2 minuten. Dat had wat mij betreft veel simpeler gekund. Als hij was begonnen met “dit is de vierde aflevering van de stelling, net als in de eerdere aflevering zult u het moeten doen met mij als gespreksleider. Daar was vooraf niet iedereen het mee eens, maar ik zou het debat naar eer en geweten zo goed mogelijk proberen te leiden”. Klaar.
Daar was wel iets van een inleiding nodig, in uw ogen was deze inleiding te lang. Hij deed het in ieder geval wel, wat gebeurde er daarna?
Ja daarna gebeurde er eigenlijk iets raars, want de stelling van het debat was: “Het huidige racismedebat drijft Nederland uit elkaar”. Eigenlijk na een half uur in het debat was er nog steeds onduidelijk wat er dan bedoeld wordt met het huidige racismedebat. Is dat wat mensen roepen in de media? Is dat wat de politici zeggen? Over wie heb je het dan als je het hebt over het racismedebat? Is dat alles wat de 30 jaar ooit door iemand is gezegd is over het racisme? En “Nederland drijft uit elkaar” wat bedoel je daar nou precies mee? Daardoor vloog het debat alle kanten op, iedereen zei maar wat. Maar het was in het gesprek niet duidelijk waar het debat over ging.
We zijn een half uur onderweg en het is me nog steeds onduidelijk wat wordt bedoeld met 'het huidige racismedebat' of wat überhaupt het doel is van deze uitzending
Discussie vliegt alle kanten op, iedereen roept maar wat en elke 15 seconden gaat het over iets anders#destelling https://t.co/YFRYZyRI4Z
— Lars Duursma (@LarsDuursma) July 12, 2020
Er waren vooral veel korte reacties van mensen. Veel reacties over de stelling, de woorden die in de stelling zaten. Ging het daar vooral om?
Ja, vanwege de coronamaatregelen konden er volgens mij maximaal 100 mensen in de studio. Het leek wel alsof Jort Kelder zich had voorgenomen om hen allemaal binnen het uur het woord te geven. Dat leidde tot één groot soundbite festival, waarbij iedereen in 15 seconden een vooraf bedacht punt overbracht. Want het leek ook wel alsof iedereen van te voren te horen had gekregen: let op je komt één keer aan het woord, bedenk goed wat je gaat zeggen. Dus iedereen bedacht van te voren een soundbite, alsof je politici aan het woord laat.
Waardoor er niet echt een gesprek ontstond?
Nee, ik denk dat dat het grootste probleem was. Het ging daardoor de diepte niet in. Niemand reageerde op elkaar. Niemand luisterde naar elkaar. Je had eigenlijk allemaal de soundbite kunnen opnemen en in een willekeurige volgorde achter elkaar kunnen zetten, dan was het niet een heel ander debat geworden dan dat het nu was.
Vooraf zeiden critici dat er niet over racisme gedebatteerd kon worden, want racisme is niet iets voor een debat (met voor- en tegenstanders). Wat vindt u daarvan?
Daar ben ik het niet mee eens. Over sommige dingen kan je een debat voor mee agenderen. Bijvoorbeeld dankzij de Black Lives Matters en de protesten is het onderwerp zeker op de agenda gezet, maar wat doen we ermee? En hoe zit het in de verschillende sectoren zoals in het onderwijs, in sport, de arbeidsmarkt. Ik denk dat je daar best een debat over hebben. En zet daar ook maar wat mensen aan tafel die het misschien nog niet allemaal met elkaar eens zijn. Juist door verschillende perspectieven te horen, word je wijzer over hoe er op dit moment gedacht wordt en mee kan.
Van te voren werd dus door een deel van de betrokkenen het debat geboycot (dit programma). Tegenstanders hielden in Amsterdam ook een bijeenkomst over racisme, daar formuleerden ze wel wat zij onder racisme verstaan.
Ik denk dat het slim is. Zo’n complex onderwerp en zo’n complex debat moet je afkaderen. Je moet heel duidelijk maken: waar hebben we het nu eigenlijk over?! En wat gaan we vandaag wel behandelen en wat niet. Je kan niet in twee pagina’s schoolboek het hele slavernijverleden behandelen. Dan moet je ook niet verwachten dat je in één uur alles wat over racisme te zeggen valt in Nederland ook maar kan behandelen. Dus kies heel duidelijk wat je wel en niet gaat behandelen.
Laten we luisteren hoe dat ging in de Appel in Amsterdam
Racisme is de opvatting dat de rassen te onderscheiden zijn met daaraan gerelateerde verschillen in karaktereigenschappen, fysieke capaciteiten en geestelijke vermogen waarbij het eigen ras superieur zou zijn aan het andere
Is dit uitgangspunt beter?
Ja, in combinatie met voorbeelden dan. Ik merk het ook zelf in mijn omgeving. Het Black Lives Matter is natuurlijk een onderwerp en is geweldig goed geagendeerd. Dat heeft ertoe geleid dat veel mensen erover hebben gehad. Dat ikzelf ook in mijn omgeving voorbeelden hoorde van “jeetje ik wist niet dat het zo erg was”. Een vriend van mij heeft een schildersbedrijf en naar aanleiding van de protesten wordt hij vaker opgebeld door uitzendbureaus die dan uit zichzelf zeggen “heb je nog mensen nodig, als je geen Marokkaantjes wil dan kunnen we dat regelen”. Hij vraagt daar niet om en hij schrikt daar ook elke keer van waarom doe je dit?! Ik denk dat als je aan de hand van concrete voorbeelden bespreekt wat er gebeurt en wat kunnen we er aan veranderen, dan kom je wel degelijk veel verder.
We gaan luisteren naar Shula Rijxman, de bestuursvoorzitter van NPO1 de publieke omroep. Het ging met name vooraf over de debatleider Jort Kelder. Zij zei er dit over:
Voor mij was het allerbelangrijkste dat wij als publieke omroep de veelstemmigheid konden laten horen. En dat we het debat zuiver, vanuit alle hoeken en kanten, op de kaart hebben kunnen spelen
De vraag is zijn ze daarin geslaagd, er waren wel veel mensen van allerlei pluimage. Maar uw bezwaar is dat het gesprek niet echt een debat werd?
Nee, en dat kun je ook terugzien in hoe het debat ook ging. Want het meest gebruikte zinnetje van heel de avond was: wie mag ik het woord geven? Je weet zelf ook dat als je mensen op de radio interviewt en je aan de gasten vraagt “zeg maar wat, roep maar wat” en 4 seconde later zegt “wie wil er ook wat roepen?” dan krijg je nooit een goede discussie erover. Dus doorvragen: Wat bedoel je daarmee? Hoe zit dat dan? Dan kun je op elkaar reageren. Dat zijn dingen die een goede debatleider doet. En dat lijkt wel dat op dit gebied Jort Kelder geïntimideerd was. Dat hij daar vooral niet een te grote rol wilde spelen en iedereen in de zaal het woord probeerde te geven zonder dat daar een goed debat ontstond.
Wat hebben we dan gehad aan het debat?
In dit debat heel weinig. In de Britse serie “Yes minister” komt de logica van de politicus naar voren en dat is “we must do something, this is something, therefore we must do it”. Daar leek het gisteren ook een beetje op. Dat de NPO dacht: nou racisme, daar moeten we wat mee, we moeten iets, laten we het daarom doen. Maar niet alles is automatisch een goede manier.
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!